Αναδιανομή λιτότητας;

του Γιάννη Κιμπουρόπουλου

.

Τον μέσο πολίτη, που στοιχίζεται στον δημοσκοπικό «λαό των ικανοποιημένων» από τα πρώτα βήματα της κυβέρνησης, λίγο τον ενδιαφέρει αν η παράταση της δανειακής σύμβασης θα ονομαστεί «κωλοτούμπα», αθέτηση εξαγγελιών, υποχώρηση μπροστά στην αδιαλλαξία των δανειστών ή ρεαλιστικός συμβιβασμός. Ελάχιστα τον ενδιαφέρει αν η κυβέρνηση είναι original αριστερή, κοινωνικής σωτηρίας ή εθνικής ευθύνης. Κι ακόμη λιγότερο τον νοιάζει αν ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι η ριζοσπαστική Αριστερά που υποστηρίζει ότι είναι, δεν είναι μια γνήσια αντικαπιταλιστική δύναμη, αλλά μια ριζοσπαστική Κεντροαριστερά που δεν υπερβαίνει το πλαίσιο του αριστερού κεϋνσιανισμού, με τον οποίο προσπαθεί να επιδράσει στην ευρωπαϊκή ελίτ και να αμφισβητήσει την ηγεμονία του νεοφιλελεύθερου δογματισμού.

Αυτό που ενδιαφέρει τον μέσο πολίτη, εν ολίγοις, δεν είναι αν ο «έντιμος συμβιβασμός» που διαπραγματεύεται η κυβέρνηση συνιστά ιδεολογική ή πολιτική υποχώρηση, αλλά αν αφήνει περιθώρια στην κυβέρνηση να υλοποιήσει τον σκληρό πυρήνα της πολιτικής της: να βάλει τέλος στη λιτότητα και να την αντιστρέψει για τα πιο τσακισμένα λαϊκά στρώματα.

Ο μέσος αριστερός πολίτης έχει, από την άλλη πλευρά, πιο περίπλοκα κριτήρια για να «μετρήσει» την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝ.ΕΛΛ. Προφανώς έβγαλε φλύκταινες με την επιλογή του δεξιού Προέδρου της Δημοκρατίας, δυσανασχέτησε για τη συνεργασία με τους ΑΝ.ΕΛΛ., δυσφόρησε με την τοποθέτηση προσώπων που προέρχονται από την εκσυγχρονιστική και άλλες πτέρυγες του «όλου» ΠΑΣΟΚ και μελαγχόλησε με το μετεκλογικό στρογγύλεμα στις οξείες γωνίες του προεκλογικού προγράμματος. Πάλι, όμως, και ο μέσος αριστερός πολίτης αντιλαμβάνεται ότι αυτό που θα κρίνει τη φορά της κυβερνητικής αλλαγής είναι η παρέμβασή της στην αντιστροφή της λιτότητας. Από κάτω προς τα πάνω και από έξω προς τα μέσα.

Ο σκληρός πυρήνας της δανειακής σύμβασης ήταν η στρατηγική της εσωτερικής υποτίμησης. Η συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 27% σε μια πενταετία δεν ήταν αστοχία, αλλά αδήλωτος (ως προς το μέγεθός του) στόχος. Συνίστατο στη δραματική μείωση της τιμής της εργασίας, των εισοδημάτων και όλων των περιουσιακών στοιχείων, δημόσιων και ιδιωτικών. Ο στόχος και τα συστατικά του μέρη επετεύχθησαν, και μάλιστα πάνω από τις προσδοκίες, τόσο με τις διοικητικές και νομοθετικές ρυθμίσεις των Μνημονίων υπέρ του κέρδους όσο και με τη μηχανική της ίδιας της κρίσης, η οποία δημιούργησε ευρέα πεδία σκιώδους οικονομίας τριτοκοσμικού τύπου, όπου δεν ισχύουν ούτε καν οι τυπικές «ρυθμίσεις» της απορρύθμισης. Αυτά είναι τα βασικά χαρακτηριστικά αυτού που συνοπτικά αποκαλούμε λιτότητα.

Η λιτότητα έχει βασικό προορισμό να ευνοήσει την κερδοφορία του κεφαλαίου. Αλλά στις ιδιότυπες συνθήκες της υπερχρεωμένης Ελλάδας αυτό δεν αφορούσε τόσο το εγχώριο κεφάλαιο, μέρος του οποίου αξιοποίησε φυσικά στο έπακρο την ευκαιρία, όσο το ξένο. Και μάλιστα όχι μέσω του κλασικού παραγωγικού κύκλου, που απαιτεί επενδύσεις, αλλά κυριολεκτικά μέσω της αρπαχτής: δηλαδή της αποπληρωμής του απεχθούς χρέους και του ξεπουλήματος της δημόσιας και ιδιωτικής περιουσίας. Αυτή ήταν η ιδιομορφία του ελληνικού πειράματος που εξελίχθηκε σε αποικιοποίηση της χώρας και επέβαλε, τελικά, μια αναδιανομή του πλούτου (λιτότητα) από κάτω προς τα πάνω και κυρίως προς τα έξω (με τη δουλική συναίνεση των εγχωρίων «πάνω», που πίστεψαν πως θα ωφεληθούν από την πρόσδεσή τους στο άρμα των ομολόγων τους «έξω». Οι περισσότεροι την πάτησαν).

Πώς ξηλώνεται αυτός ο καμβάς; Το μείζον είναι να σταματήσει η εκροή πλούτου προς τα έξω, προς τους δανειστές. Συνελόντι ειπείν, να σταματήσει η αποπληρωμή του χρέους, να διαγραφεί το απεχθές τμήμα του, που επιβλήθηκε ακριβώς ως μοχλός εσωτερικής υποτίμησης. Ας υποθέσουμε ότι αυτό αποτελεί μέρος μιας πιο μακροπρόθεσμης διαπραγμάτευσης, που θα εξαρτηθεί και από τους πολιτικούς συσχετισμούς οι οποίοι θα διαμορφωθούν από το «σερί» οκτώ εκλογικών αναμετρήσεων στην Ε.Ε. μέχρι το τέλος του χρόνου.

Απομένει το υπόλοιπο του σκληρού πυρήνα του προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ, η εφαρμογή των πρώτων άμεσων μέτρων αντι-λιτότητας. Το κόστος του έχει υπολογιστεί στα 11,5 δισ. ευρώ. Προκύπτουν αυτοί οι πόροι από τον ενδιάμεσο «έντιμο συμβιβασμό»; Αυτό είναι το κρίσιμο ερώτημα με βάση το οποίο ο μέσος πολίτης του δημοσκοπικού «λαού των ικανοποιημένων», αλλά και ο μέσος αριστερός «σκεπτικιστής» αξιολογούν τη διαπραγμάτευση και τον συμβιβασμό.

Εκ πρώτης όψεως τα νούμερα δεν βγαίνουν. Η αποδοχή έστω και μικρότερου πρωτογενούς πλεονάσματος και του ισχύοντος χρονοδιαγράμματος εξόφλησης των δανείων αφήνει ελάχιστα περιθώρια χρηματοδότησης των βασικών μέτρων αντι-λιτότητας. Δίνει όμως χρόνο, θα αντιτείνουν κάποιοι. Αλλά ο χρόνος δεν είναι χρήμα στην περίπτωσή μας. Και ο κίνδυνος που ελλοχεύει είναι να αναγκαστεί η κυβέρνηση, αντί της υπεσχημένης αντι-λιτότητας, να προσφύγει σε μια πολιτική αναδιανομής της λιτότητας, και μάλιστα μεταξύ των κατ’ εξοχήν θυμάτων της. Επιθυμούμε διακαώς να διαψευστούν οι υπολογισμοί μας.

Ο Ντράγκι, η Αριστερά και το Plan B’

«Σκέψεις πάνω σε διλήμματα για το Ευρώ που δεν μπορούν να αποφεύγονται για πάντα».

του Γιάννη Κιμπουρόπουλου*

Δεν ξέρουμε αν (και δεν νομίζουμε ότι) ο άρχων του ευρώ, Μάριο Ντράγκι, παρακολουθεί τις πολιτικές διεργασίες στην Ελλάδα ή την Κύπρο. Ωστόσο, η φρασεολογία που χρησιμοποίησε την περασμένη Πέμπτη, μετά τη συνεδρίαση της ΕΚΤ, περιείχε μια ενδιαφέρουσα σημειολογία για πράγματα που συζητούνται στην Αθήνα ή τη Λευκωσία. «Δεν υπάρχει Σχέδιο Β, το ευρώ δεν είναι μια περιστρεφόμενη πόρτα να μπαίνεις και να βγαίνεις», είπε ο Ντράγκι, απαντώντας σε ερωτήματα με αφορμή την Κύπρο. Η σημειολογία της απάντησής του είναι ενδιαφέρουσα σε μια στιγμή που η κυπριακή κυβέρνηση υπογράφει βιαστικά το Mνημόνιο θέλοντας να προλάβει συζητήσεις στα κόμματα της αντιπολίτευσης και στη μικρή κυπριακή κοινωνία για λύση εκτός τρόικας, ακόμη και εκτός ευρώ.

Προσπαθώντας να κλείσει τη σχετική συζήτηση ο Ντράγκι υποστήριξε ότι η έξοδος από το ευρώ ενέχει μεγάλους κινδύνους (για ποιον;) και δεν σημαίνει ότι τα προβλήματα που έχει μια χώρα εντός ευρώ θα εξαφανιστούν εκτός ευρώ.

ΚΡΑΤΑΙΟΣ ΕΥΡΩΣΚΕΠΤΙΚΙΣΜΟΣ

Αν και οι παρεμβάσεις αυτές έχουν βασικούς αποδέκτες τις αγορές, ίσως και τη σοκαρισμένη από τα μέτρα του Mνημονίου κυπριακή κοινωνία, κάποια αξία έχουν και για τη σχεδόν «εξοικειωμένη» με τη λιτότητα ελληνική κοινωνία, στην οποία καταγράφεται πρωτοφανής απογείωση του ευρωσκεπτικισμού. Στη δημοσκόπηση της GPO που παρουσιάστηκε την περασμένη Δευτέρα από το Mega, ένα ποσοστό περίπου 90% των ερωτώμενων απαντούσε ότι η Ε.Ε. δεν είναι μια ένωση που λειτουργεί υπέρ των λαών και ότι στην πραγματικότητα είναι μια ένωση υπό την ηγεμονία της Γερμανίας. Παρ’ όλα αυτά, η ίδια κοινή γνώμη τοποθετείται επιφυλακτικά απέναντι στο ενδεχόμενο εξόδου από το ευρώ (59% υπέρ της πάση θυσία παραμονής, 38,5% υπέρ της εξόδου). Είναι προφανές ότι σ’ αυτό το συγκεχυμένο ρεύμα ευρωσκεπτικισμού, που ενίσχυσαν οι εξελίξεις στην Κύπρο και το (ανολοκλήρωτο ακόμη) κεφάλαιο που άνοιξε με τις καταθέσεις, συναντώνται πολλά στρώματα της κοινωνίας, με ποικίλες ιδεολογικές και πολιτικές αφετηρίες. Στην αναζήτησή τους δεν δίνει πλήρη απάντηση αυτή τη στιγμή καμιά πολιτική πρόταση: ούτε ο ρατσιστικός αντιευρωπαϊσμός της Χρυσής Αυγής, ούτε ο σταθερός αντιευρωπαϊσμός του ΚΚΕ που συνδέει την έξοδο από την Ε.Ε. με το σοσιαλισμό μέσω «λαϊκής εξουσίας», ούτε η ταλάντευση του ΣΥΡΙΖΑ μεταξύ διακηρύξεων που κυμαίνονται από το «ευρώ, εθνικό νόμισμα» μέχρι το «ευρώ δεν είναι φετίχ», ούτε ο μαξιμαλισμός της ριζοσπαστικής Aριστεράς που βλέπει στη ρήξη με το ευρώ το συντομότερο δρόμο προς την αντικαπιταλιστική επανάσταση. Κι είναι υπό διερεύνηση αν μια πληρέστερη προγραμματική κάλυψη της εναλλακτικής της εξόδου από το ευρώθα δώσει το υπό διαμόρφωση σχήμα «Σχέδιο Β», την εκκίνηση του οποίου κήρυξε ο Αλέκος Αλαβάνος.

Το παρ’ ολίγον ελληνικό «ατύχημα» και το παγκόσμιο «δυστύχημα»

του Γιάννη Κιμπουρόπουλου

από το «Δρόμο» 17/9/2011

Τα 25 λεπτά της τηλεδιάσκεψης που ανέβαλαν την ελληνική χρεοκοπία και η νέα εκστρατεία για τη διάσωση της τραπεζικής Διεθνούς με αμερικανικές ευλογίες και ευρωπαϊκές διχογνωμίες

Εικοσιπέντε λεπτά κράτησε η «κρίσιμη» τηλεδιάσκεψη Μέρκελ, Σαρκοζί, Παπανδρέου την περασμένη Τρίτη. Αν κρίνουμε από τις διαρροές περί «Ελλάδας, αναπόσπαστου μέλους της ευρωζώνης» και τις διαβεβαιώσεις ότι «θα τηρηθούν απαρέγκλιτα οι ελληνικές δεσμεύσεις», η τηλεδιάσκεψη σήμανε απλώς ένα μικρό διάλειμμα του εικοσάμηνου ευρωπαϊκού βασανιστηρίου στο οποίο υποβάλλεται η χώρα. Για να ξεπιαστούν και να διαβουλευτούν οι βασανιστές, όχι τίποτε άλλο…
Η ίδια η κυβέρνηση, έντρομη και παγιδευμένη σε απόλυτο αδιέξοδο, αγνοώντας πού θα σταθεί η μπίλια στην ευρωπαϊκή ρουλέτα, αλλά και πού ποντάρουν οι βασικοί της παίκτες, επιμένει στην ολική σύγκρουση με την τεράστια πλειοψηφία της ελληνικής κοινωνίας. «Δεν πρέπει να δώσουμε καμία αφορμή στους εταίρους μας», ήταν το μόνο που βρήκε ψελλίσει ο πρωθυπουργός στην τελευταία συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου. Ταυτόχρονα απαίτησε από τους υπουργούς να βομβαρδίσουν την κοινωνία με πολλές ακόμη «αφορμές» που δοκιμάζουν τα όρια αντοχής της. Η ταυτόχρονη επιβολή των έκτακτων εισφορών σε εισοδήματα και κατοικίες, η πανικόβλητη προώθηση της εργασιακής εφεδρείας και ο συνταξιοδοτικός πανικός που προκαλεί η ίδια αλλά και το προκρούστειο ενιαίο μισθολόγιο, είναι οι τελευταίες και πιο εκρηκτικές «αφορμές» μιας αναταραχής που προκαλεί δέος ακόμη και σε συνεπείς μνημονιόφρονες υπουργούς. Μακριά από τις κάμερες και τα μικρόφωνα, αρκετοί απ’ αυτούς εκμυστηρεύονται την πεποίθησή τους ότι αντιμετωπίζουν ένα ολοκληρωτικό αδιέξοδο. Πως προωθούν στα τυφλά υποδείξεις της τρόικας και «ρετάλια» από τις προβλέψεις του Μνημονίου και του Μεσοπρόθεσμου, εν γνώσει τους πως η επίτευξη των υποτιθέμενων δημοσιονομικών τους στόχων, το περίφημο «πρωτογενές πλεόνασμα» στους πρώτους μήνες του 2012, είναι όνειρο θερινής νυκτός. Μόνη ελπίδα τους, «ν’ αλλάξει κάτι στην Ευρώπη».

Επανεκκινήσεις, μέτωπα, βήματα, σπίθες, αλλά φλόγες πουθενά…

ΑΥΓΗ
Ημερομηνία δημοσίευσης: 20/02/2011

του Γιάννη Κιμπουρόπουλου

Είμαστε εν καιρώ αμύνης. Αυτό που χρειάζεται η κοινωνία και ιδιαίτερα ο κόσμος της εργασίας είναι να οργανώσει μια στοιχειωδώς αποτελεσματική αντίσταση στην επίθεση που δέχεται

Υπάρχει κάτι παράδοξο στην κατάσταση. Ενώ τα ερεθίσματα είναι πολλά, το κοινωνικό σώμα μοιάζει να βρίσκεται σε κατατονία. Δεν λείπουν οι ανακλαστικές κινήσεις -σπασμοί στα άκρα, κράμπες στο στομάχι, ταχυκαρδίες, συσπάσεις στο πρόσωπο-, αλλά συνολικά το σώμα βρίσκεται σε ακινησία. Σαν να βαριέται ή φοβάται να σηκωθεί από το κρεβάτι της εντατικής, να πετάξει σωληνάκια και καθετήρες, να πιστοποιήσει ότι είναι ζωντανό.

Και τα ερεθίσματα είναι πολλά. Δεν είναι μόνο η κυβέρνηση που δίνει τόσες αφορμές. Ούτε μόνο οι ηγεμόνες του «προτεκτοράτου» οι οποίοι με κάθε ευκαιρία -αφού έχουν ήδη πλήξει καίρια τους όρους ύπαρξης της μεγάλης κοινωνικής πλειοψηφίας- προσβάλλουν ευαίσθητες χορδές που ακούνε στα ονόματα εθνική αξιοπρέπεια, κοινωνική αυτοεκτίμηση, πολιτική αυτοπεποίθηση. Είναι επίσης η πανσπερμία γεγονότων στον αραβικό κόσμο, σε μια περιοχή όπου, πληθυσμιακά, ζει άλλη μια Ευρώπη, που δείχνει ότι οι κοινωνίες μπορούν να επηρεάσουν τις εξελίξεις, μπορούν να κλονίσουν τα συστήματα εξουσίας. Είναι μια καταπληκτική ένεση αυτοπεποίθησης για τις υποτελείς τάξεις αυτό που γίνεται εκεί, ανεξάρτητα από την έκβασή του και από τον τρόπο που η «αυτοκρατορία» οδηγεί τις εξελίξεις σε ελεγχόμενες ανατροπές.

H άβυσσος του Ζίζεκ

ΑΥΓΗ
Ημερομηνία δημοσίευσης: 26/12/2010
Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου

Την περασμένη Κυριακή, σε ένα κατάμεστο αμφιθέατρο, ο Σλαβόι Ζίζεκ («ροκ σταρ» της φιλοσοφίας, showman του στοχασμού, performer της διανόησης και με πολλές άλλες ιδιότητες που άλλοι του τις αποδίδουν θαυμαστικά και άλλοι αποδοκιμαστικά) έδωσε μια διάλεξη – ποταμό που διοργάνωσε το «Αριστερό Βήμα».

Από τη διάλεξή του συγκρατώ μια αποστροφή. Περιφραστικά έχει ως εξής: Ζούμε σε μια περίοδο που το Παλιό πεθαίνει μέσα σε καταστροφικούς σπασμούς και το Καινούργιο εμφανίζεται σαν μια άβυσσος. Ακόμη κι αν είναι έτσι, η αριστερά, οι προοδευτικοί άνθρωποι, η κοινωνία οφείλουν να επιταχύνουν τον βηματισμό τους προς την άβυσσο του Καινούργιου. Έστω κι αν πρόκειται να υπερασπιστούν μόνο ό,τι ήταν καλό από το Παλιό (δημόσια υγεία και παιδεία, κοινωνικό κράτος κ.λπ.).

Νομίζω ότι η προσέγγιση του Ζίζεκ (που φυσικά αντλεί την έμπνευσή της από πολλούς προγενέστερους στοχαστές, όπως ο Γκράμσι, αλλά και τον ίδιο τον Μαρξ) αποδίδει με ακρίβεια την τρέχουσα πραγματικότητα.

Η αριστερά, το ευρώ και το φύλο των αγγέλων

ΑΥΓΗ, 12/12/2010
Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου

Έτσι όπως πάμε, σε λίγο καιρό οι εφημερίδες, τα fora και οι σχηματισμοί της αριστεράς θα καταντήσουν λέσχες ομαδικής ψυχανάλυσης, όπου καθείς θα προσέρχεται γεμάτος θυμό ή απογοήτευση να βγάζει τʼ απωθημένα του. Οι πιο αυτάρκεις θα επαίρονται που η ζοφερή πραγματικότητα επιβεβαίωσε την ανάλυσή τους. Οι πιο ανασφαλείς θα συνθέτουν θρήνους για χαμένες ευκαιρίες. Αυτές οι ομάδες ψυχολογικών ερειπίων θα είναι ό,τι θα έχει απομείνει από τα ρεύματα που διακινούν αυτάρεσκα τις μοναδικές αλήθειες τους.